گفت وگو با محمدکاظم کاظمی درباره پادکست «شعر پارسی» | به شنیدن پادکست عادت نداریم

عظیم زاده | شهرآرانیوز؛  پادکست «شعر پارسی» حدود دو سال است که راه افتاده و تاکنون، ۳۵ قسمت آن، در دو فصل، با روایتگری محمدکاظم کاظمی، شاعر و منتقد ادبی، منتشر شده است. آغاز این سیروسیاحت در دنیای شعر و ادبیات از زادگاه پدر شعر فارسی، یعنی رودک، است. در ادامه این مسیر، می‌توانید به شهر و دیار‌های دیگری، چون بلخ، غزنی، دهلی، شیراز، توس، نیشابور، شوش، گتوند، کدکن، مشهد و تهران نیز سرک بکشید و با شاعران و اشعارشان مجالست و مصاحبت داشته باشید.

می‌توانید به هر جایی که قلمرو زبان فارسی به شمار می‌آید و زبان فارسی در آن مطرح است پا بگذارید و از هرکجا که خواستید ره توشه‌ای بردارید. می‌توانید حالات و مقامات م. سرشک را بشنوید، می‌توانید با شهریار شعر و عاشقانه‌های روانش زمان بگذرانید، می‌توانید در قلمرو قیصر گام بردارید، یا در آیینه خانه بیدل خود را تماشا کنید، می‌توانید تصمیم بگیرید از طبیعت و تنهایی سهراب بشنوید و لذت ببرید یا با خداوند اسرار، مولانا، تنها باشید، می‌توانید با عطار هم نشین سیمرغ‌ها شوید، و با صائب، تصویرگر حکمت ها. 

به این اسامی و عناوین همچنان می‌توان از شاعران کهن و معاصر اضافه کرد، و پیش رفت. ما تصمیم گرفتیم در این شماره کمی درباره همین پادکست «شعر پارسی» بگوییم و آنچه مدنظر دارد. مطلب زیر، صحبت‌های محمدکاظم کاظمی، شاعر فارسی زبان اهل افغانستان و راوی اپیزود‌های این پادکست، است.

مسئله توجه به زیبایی شناسی در شعر فارسی

ما قرار است در این پادکست و اپیزود‌های آن به شعر فارسی بپردازیم، شعر‌های برتر را معرفی کنیم و با شاعران شاخص زبان فارسی آشنا شویم. در کنار این، می‌خواهیم از خود زندگی شاعران هم بگوییم و از سبک شعری آن ها، و اینکه چه عامل یا عواملی شعرشان را موفق و کارآمد و تأثیرگذار کرده است.

اما عوامل زیادی باعث شده است تا بخواهیم در پادکستی به شعر فارسی بپردازیم. ما، خیلی از وقت ها، می‌بینیم مطالبی که درباره شعر منتشر می‌شود ــ چه در منابع درسی و چه در منابع غیردرسی ــ و اطلاعاتی که درباره شعر و شاعران به مخاطب داده می‌شود خیلی کارآمد نیست؛ مثلا، جزئیات تاریخ ادبیات یا آرایه‌های ادبی را به صورت فنی و خشک توضیح می‌دهند، مسائلی مثل علم عروض وقافیه و امثالهم را نیز همین طور. 

فکر می‌کنم، جدای از این مقولات، ضروری است که روی زیبایی شناسی شعر تمرکز کنیم و از آن لذت ببریم، یا روی مباحثی مثل اینکه شاعران خوب چه کرده‌اند که موفق شده‌اند، و آثار ارزشمند و ماندگار آن‌ها چیست، و ــ به بیان کلی ترــ اینکه میراث کهن شعر فارسی ما در هزاروخرده‌ای سال چیست. درواقع، هدف ما این بوده است که شاعران را با زبان و بیانی که برای عموم مخاطبان جذاب است معرفی بکنیم. یعنی مخاطبان ما قرار نیست فقط شاعران باشند؛ همه علاقه‌مندان به شعرْ مخاطب پادکست «شعر پارسی» هستند و مباحث برای عموم در نظر گرفته شده است.

در ادامه حتما بخوانید شعر تازه محمدکاظم کاظمی برای سال نو؛ پیامی از دل بهار

پادکست، بستر مناسب آگاه سازیِ این روز‌ها

خوبی پادکست این است که شما می‌توانید درحال رانندگی، سفر، پیاده روی، دوچرخه سواری، قدم زدن و حتی استراحت و، در بسیاری از اوقات که شرایط تمرکز بر کار خاصی وجود ندارد، به آن گوش بدهید. در روزگار الان و در وضعیتی که در زندگی کنونی درگیرش هستیم و مشغله هایمان زیاد است، کمی سخت شده است تا به صورت تمام وکمال برای کار‌هایی مثل کتاب خواندن وقت بگذاریم. حتی تماشای یک برنامه تصویری هم نیازمند اختصاص دادن یک زمان مشخص و توجه به آن است.

چنین کارهایی، طبیعتا، در موقعیت‌های محدودتری انجام می‌شود. اینکه شعر را در بستر پادکست نشان داده‌ایم یک دلیلش این است که شعر مبنایش کلمه است و ما، به طور طبیعی، می‌شنویمش و پادکست پلتفرم بهتری برای آن است. دلیل دیگرش هم این است که در تولید چنین محتوایی ما اصلا جلوه‌های تصویری زیادی نداریم؛ مثلا، اگر بخواهیم از حافظ بگوییم، باید همان شخصی که صحبت می‌کند را نشان بدهیم، و خب جذابیتی ندارد.

 چرا؛ مثلا، اگر درباره هنری مثلا سینما یا نقاشی صحبت می‌کردیم، طبیعتا، وضعیت فرق می‌کرد و می‌شد جلوه‌های بصری جذابی خلق کرد. البته، این میان باید با یک واقعیتی هم روبه رو شویم، اینکه حتی خیلی از دوستان شاعر از وجود خود پادکست‌ها و پلتفرم‌های نشر آن اطلاعی ندارند؛ یعنی یک مقداری هم دچار بی اطلاعی هستیم دراین زمینه. به نظر شنیدن پادکست هنوز جا نیفتاده است.

آینده، با شاعران بیشتر و موضوع‌های بیشتر

پادکست «شعر پارسی» به پیشنهاد رسانه «چی کتاب» ایجاد شد و مدیریت و کار‌های اجرایی و هماهنگی‌ها نیز به آقای محمدرضا معلمی واگذار شد. در فصل اول، تمرکز بیشتر روی یک شعر از یک شاعر بود، اینکه درباره آن شعر و شاعر کمی صحبت شود تا در حاشیه شعر به خود سراینده نیز پرداخته شود، در فصل دوم، اما کمی مفصل‌تر کار کردیم و قرار شد به کل کارنامه شعری شاعر بپردازیم.

شعر کهن، شعر معاصر و جریان‌های مختلف شعر نو، کلاسیک و ...، همه، از مباحثی بود که مدنظر داشتیم تا به آن بپردازیم. نکته دیگر، درنظرگرفتن تمام قلمرو شعر فارسی بوده است. در آینده، قرار است تغییروتحول‌های زیادی اتفاق بیفتد. بخشی به این معنا که در فصل جدید به سراغ شاعران جدید می‌رویم و درباره آن‌ها کار می‌کنیم.

بخشی از تحولات هم به صورت موضوعی است؛ مثلا، به برخی از شاعران که حرف‌های زیادی برای گفتن درباره آن‌ها وجود دارد چند قسمت را اختصاص می‌دهیم. درمورد بیدل ــ مثلا ــ چنین کاری کردیم، یا مهدی اخوان ثالث. درباره فردوسی هم قرار است چنین چیزی داشته باشیم. برخی قسمت‌ها هم قرار است موضوعی باشد، مثلا، صرفا به شعر مذهبی اختصاص پیدا بکند. این‌ها حرف‌هایی است که بیان شده و امیدواریم در آینده محقق شود.